biyografisi:

adı soyadı azra erhat
selanikli tevfik bey ile nasibe hanım’ın dört çocuğundan biri olan azra erhat, 4 haziran 1915’te istanbul’da, şili'de doğdu. ailesi ile önce izmir’e, 1925 yılında ise viyana’ya yerleşti. ilk ve orta öğrenimini viyana ve 1927’de geçtikleri belçika’da tamamladı. yükseköğrenimi için önce 1934 yılında istanbul üniversitesi roman filolojisi’ne kaydoldu. buradaki öğrenimi sırasında hitler’den kaçıp türkiye’ye gelen roman filolojisinin tanınmış profesörlerinden leo spitzer’in derslerini takip etti. 1936'da spitzer’in üniversiteden ayrılma durumu söz konusu olunca onun aracılığıyla klasik filoloji profesörlerinden georg rohde’den öğrenim görmek için ankara’ya dil ve tarih-coğrafya fakültesi’ne gitti. burada önce çevirmen olarak işe başladı. rohde tarafından kendisinden istenilen latin dili gramer’ini çevirdi. daha sonra aynı fakültede öğrenimini sürdürdü ve mezuniyeti akabinde klasik filoloji bölümü’nde asistan ve 1946'da doçent oldu. 1948’de aynı fakültedeki öğretim üyeleri pertev naili boratav, behice boran, adnan cemgil, niyazi berkes’le birlikte üniversiteden uzaklaştırıldı. bir süre yeni istanbul, vatan gazetelerinde çalıştıktan sonra birleşmiş milletler uluslararası çalışma bürosu’nda kütüphaneci olarak işe başladı. 12 mart’ta gizli cemiyet kurdukları iddiasıyla sabahattin eyuboğlu, vedat günyol’un da aralarında bulunduğu yazarlarla tutuklandı. yargılama sonunda beraat etti. yunanca, latince, almanca, fransızca bilen erhat, tercüme dergisindeki çevirileriyle adını duyurdu. romanoloji semineri dergisi, yeni istanbul, vatan, resimli hayat, yeni ufuklar, forum, sanat olayı, varlık, milliyet sanat, yazko edebiyat, cumhuriyet gibi gazete ve dergilerde ayrıca yazıları yayımlandı.
a. kadir ile birlikte gerçekleştirdiği, homeros’un ilyada’sından yapılan çevirinin birinci cildiyle “habib edip törehan bilim ödülü”nü (1959) ve üçüncü cildiyle “türk dil kurumu çeviri ödülü”ünü (1961) kazandı. çeviri alanındaki çalışmalarından dolayı vefatından sonra yazko çeviri dergisince adına bir çeviri ödülü konuldu; çeviri dışında yazarın denemeleri, incelemeleri, gezi yazıları, mektupları, anıları ve sözcük çalışması kitaplaştırıldı. sabahattin eyüboğlu ile birlikte çevirdiği hesiodos’un theogonia ve "işler ve günler" adlı yapıtlarıyla hesiodos üzerine araştırmaları, 1977’de "hesiodos, eserleri ve kaynakları" adıyla basıldı.
yazarın kitaplarından birkaçını halikarnas balıkçısı ve sabahattin eyüboğlu ile birlikte öncülük ettiği 1950’lerde başlayıp süreklilik kazanacak ege ve akdeniz kıyı şeridi boyunca düzenlenmiş kültür gezilerinde elde ettiği notları, gözlemleri ve değerlendirmeleri oluşturmaktadır. ilkine mavi anadolu, sonrakilerine ise mavi yolculuk başlıkları verilen bu kitaplar, ege ve akdeniz’in kıyıları ile iç kesimlerindeki antik yerleri tanıtmak dışında doğal yapıyı ve eski çağa ait kalıntıları tarihî bilgilerle konuşturmak gibi ayırıcı bir özelliğe sahiptir. işte insan (ecce homo) adlı kitabı ise yazarın bütün çalışmalarına yansımış insana ve hayata bakışını temellendiren düşünce izleklerini en geniş ve doğrudan yansıtan bir eserdir. yazarın kültür tarihimiz içinde önemli bir diğer çalışması ise alanının temel başvuru kaynaklarından biri olacak mitoloji sözlüğü’nü hazırlamasıdır. bu kitap akdeniz’e kıyısı olan coğrafyalarda oluşmuş mitosları ilk çağdaki kaynakların yanı sıra yeni araştırmaların ulaştığı bilgilerin süzgecinden geçirerek güncellemesi açısından dikkate değerdir.
sevgi yönetimi kitabı ise yazarın çeşitli süreli yayınlarda yayımlanmış ve ilk defa yayımlanan yazılarını bir araya getiren bir çalışmadır. cumhuriyet dönemi kültür hayatına dair notlar ve değerlendirmeler, 1970’li yılların güncel sorunlarına yönelik tartışmalar ve hümanizm bağlamındaki yazılar kitapta öne çıkan içerikler arasındadır. azra erhat, kansere yakalandı. londra'da tedavi gördü, ama sonuçsuz kaldı. uzun süre tedavi gördüğü çapa hastanesinde 6 eylül 1982 tarihinde vefat etti ve üsküdar bülbürderesi’ndeki aile kabristanında toprağa verildi. şadan gökovalı'nın manevi annesidir.

 

yapıtları:

  • mavi anadolu (1960, gezi yazısı, istanbul matbaası, 179 sayfa)
  • mavi yolculuk (1962, gezi yazısı, çan yayınları, 144 sayfa)
  • işte insan-ecce homo (1969, deneme, remzi kitabevi, 248 sayfa)
  • mitoloji sözlüğü (1972, mitoloji-sözlük, remzi kitabevi, 335 sayfa)
  • mektuplarıyla halikarnas balıkçısı (1975, mektup, çağdaş yayınları, 296 sayfa)
  • sevgi yönetimi (1978, deneme, çağdaş yayınları, 278 sayfa)
  • karya'dan pamfilya'ya mavi yolculuk (1979, gezi yaızısı, cem yayınevi, 133 sayfa)
  • troya masalları (1981, masal, cem yayınevi, 87 sayfa)
  • en hakiki mürşit (1996, anı, cem yayınevi, 206 sayfa)
  • osmanlı münevverinden türk aydınına (2002, eleştiri, can yayınları, 152 sayfa)
  • gülleylâ'ya anılar (2002, anı, can yayınları, 202 sayfa)

     

  • çevirileri:

  • dişi kedi / colette (1954, roman, varlık yayınları, 111 sayfa)
  • sophokles (1954, derleme, varlık yayınları, 128 sayfa)
  • cicim / colette (1955, roman, varlık yayınları, 135 sayfa)
  • aristophanes (1958, derleme, varlık yayınları, 95 sayfa)
  • ilyada / homeros (1958, destan, iş bank. kültür yay., a.kadir ile birlikte)
  • şölen - dostluk / platon (1961, diyalog, remzi kitabevi, 143 sayfa, sabahattin eyüboğlu ile birlikte)
  • odysseia / homeros (1962, destan, sander yayınları, 432 sayfa; a.kadir ile birlikte)
  • izu dansözü / yasunari kavabata (1968, öykü, cem yayınevi, 270 sayfa.)
  • küçük prens, antoine de saint exupery (1968, anlatı, yanlı yayınları, 86 sayfa)
  • zincire vurulmuş prometheus / aiskhylos (1968, oyun, bilgi yayınları, 80 sayfa sayfa, s. eyüboğlu ile birlikte)
  • savaş uçuşu / antoine de saint exupery (1970, anlatı, yankı yayınları, 198 sayfa)
  • gargantua / françois rabelais (1973, roman, cem yayınevi, 253 sayfa, sabahattin eyüboğlu, vedat günyol ile birlikte)
  • gül ile söyleşi / homeros (1976, söyleşi, cem yayınevi, 174 sayfa)
  • hesiodos, eserleri ve kaynakları (1977, biyografi ve mitoloji, ttk, 228 sayfa, sabahattin eyüboğlu ile birlikte)
  • sappho - şiirler (1978, şiir, biyografi, cem yayınevi, 123 sayfa, c. bektaş ile birlikte)
  • tepegözlerin mağarasında / homeros (2005, mitoloji, can yayınları, 49 sayfa, a. kadir ile birlikte)
  • yedi deniz / piri reis (2005, gezi yazısı, can yayınları, 62 sayfa, a. kadir ile birlikte)
  • eşekarıları, kadınlar savaşı ve diğer oyunlar / aristophanes (oyun, sabahattin eyüboğlu ile birlikte)
  • lysistrata kadınların savaşı / aristophanes (oyun, sabahattin eyüboğlu ile birlikte)

     

  • yazar ve kitapla ilgili yazılar, yayınlar, çalışmalar:

  • "anadoluyu yaşatan kadın azra erhat" (akademik makale)        berker avcı ve ark., bilkent ün. tarih dergisi, 2021
  • "mavi anadoluculuk ve sabahattin eyüboğlu’na eleştirel bakışlar"        emel koşar, dil ve ed. ar. der., bahar 2018
  • "'kolonizasyon' ve 'doğu hellen' kavramlarına, eleştirisel bir bakış" (akademik makale)     fahri ışık, anadolu der., 2009
  • "sevgiyi ahlâk belleyen yaman insan"        vedat günyol, cumhuriyet gazetesi, 1992
  • "hayatta ne yaptımsa aşkla yaptım" (gazete yazısı kupürü)        zeynep oral, milliyet gazetesi, 12.09.1982
  • "önündeki yol daha uzundur" (gazete yazısı kupürü)        ahmet cemal, cumhuriyet gazetesi, 14.09.1969

     

  • bağlantılar:

  • vikipedideki "sayfası"
  • türk edebiyatı isimler sözlüğü'ndeki "sayfası"
  • yapıtlarını yayınlayan iş kültür yayınları'nın sitesindeki "sayfası"
  • tr writers of turkey sitesindeki "sayfası" (ingilizce)

    "önceki"   |   "sonraki"

  • bu sayfa en son 12.07.2022'de düzenlenmiştir.