biyografisi:

adile ayda adile ayda
1912 yılında sen-peterburg'ta dünyaya geldi. babası, tatar bölgesinden dönemin duma üyesi sadretdin nizametdinoviç maksudov (sonraki adı sadri maksudi arsal), annesi orenburglu altın madenci rami ailesinden kamile rami (arsal)'dır. ilk öğrenimini berlin ve paris'te, lise öğrenimini istanbul notre dame de sion fransız lisesi’nde yaptı. 1932’de ankara hukuk fakültesi’ni bitirdi. 1932’de dışişleri bakanlığı giriş sınavını kazandı ve türkiye’nin ilk kadın diplomatı oldu. kadın diplomatların dış ülkelere tayin edilemeyecekleri hakkında bir yönetmelik çıkarılması üzerine, 1934’te dışişleri’nden istifa etti. ankara devlet konservatuvarı’nda, maarif cemiyeti koleji’nde ve ankara kız lisesi’nde fransızca öğretmenliği yaptı. 1941’de dil ve tarih-coğrafya fakültesi fransız dili ve edebiyatı bölümü’nden mezun olduktan sonra, aynı yıl, fransız dili ve edebiyatı bölümü’ne asistan olarak girdi. 1943’te doçent oldu. evliliği nedeniyle istanbul üniversitesi edebiyat fakültesi’ne tayin oldu. kadın diplomatlar için "dış ülkelere tayin edilemezler" kuralı kaldırıldığından, 1957 yılında fakültedeki görevinden istifa ederek dışişleri’ne geri döndü. 1958’de birleşmiş milletler genel kurulu’na delege, 1959’da lahey ve 1961’de belgrad büyükelçilikleri müsteşarı, 1963’te kültür işleri genel müdür yardımcılığı görevlerinde bulundu. genel müdür vekilliği yaptığı 1966 yılında, italya devletinden liyakat nişanı aldı ve 1967’de, elçi olarak roma'ya tayin edildi. roma büyükelçiliği'nde elçi-müsteşar göreviyle bulunduğu yıllarda etrüskler konusunda araştırma yapan ayda, fransızca ve türkçe olarak yazdığı eserlerde etrüsklerin proto-türk olduğu görüşünü işledi. 1971’de ankara'ya, bakanlık müşaviri olarak döndü. 1976’da, cumhuriyet senatosu’na cumhurbaşkanı fahri korutürk tarafından kontenjan senatörü seçildi. 1980’e kadar bu görevi sürdürdü. reşid mazhar ayda ile olan evliliğinden iki kız çocuğu (gönül pultar ve gülnur üçok) sahibi olan adile ayda, 5 kasım 1992’de hayatını kaybetti. cenazesi, zincirlikuyu mezarlığı’na defnedildi.
adile ayda, tercüman gazetesinde ve hisar dergisinde çeşitli konularda ve özellikle sanat ve edebiyat üzerine yazılar yayınladı. “yahya kemal'in fikir ve şiir dünyası”, “böyle idiler yaşarken”, “bir demet edebiyat” başlıklı eserleri yazdı.

 

yapıtları:

  • l’influence de victor hugo sur mallarmé / dialogues (1953, deneme, istanbul, fransızca)
  • le drame intérieur de mallarmé ou l'origine des symboles mallarméens. (1955, deneme, istanbul, fransızca, 288 sayfa)
  • un diplomate turc auprès du roi-soleil (1956, deneme, istanbul, fransızca)
  • molière et l’envoyé de la sublime porte. (1957, deneme, fransa,fransızca)
  • yahya kemal kendi ağzından fikirleri ve sanat görüşleri (1962, biyografi, ajans türk matbaası, 63 sayfa)
  • etrüskler türk mü idi? (1974, araştırma, türk kültürünü arş. enst.yay, 110 sayfa; 2020, boyut yayınları, 344 sayfa)
  • yahya kemal’in fikir ve şiir dünyası (1979, biyografi, hisar yayınları, 213 sayfa)
  • ölümünün 20. yılında ord. prof. sadri maksudi arsal 1880 - 1957 (1977, biyografi, kültür bakanlığı, 290 sayfa)
  • böyle idiler yaşarken (1984, anı, türkiye kitabevi, 279 sayfa)
  • les etrusques étaient des turcs (preuves) (1985, deneme, imprimerie ayyıldız, 389 sayfa)
  • türklerin ilk ataları (1987, deneme, türkiye kitabevi, 235 sayfa)
  • sadri maksudi arsal (1991, biyografi, kültür bakanlığı, 290 sayfa.)
  • bir demet edebiyat (1998, anı, iş bankası yayınları, 269 sayfa)

     

  • yazar ve kitapla ilgili yazılar, yayınlar, çalışmalar:

  • "batı avrupa kültürü ile türk tatar kültürünün sentezi adile ayda 1912-1992"        gönül pultar, sempozyum bildirisi, 2005
  • "‘etrüskler (tursakalar) türk idiler’ kitabı yeniden yayınlandı"        şengül bağcı, cumhuriyet gazetesi, 30.05.2021
  • "ilk kadın diplomatımız adile ayda'nın ‘etrüskler türk idiler’ yeniden yayınlandı" gerçek edebiyat, 31.05.2021
  • "babam sadri maksudi"        adile ayda, istanbul hukuk mecmuası, 2017
  • "mektup"        hüseyin nihal atsız, kişisel sayfası, tarih

     

  • bağlantılar:

  • vikipedi "sayfası"
  • türk edebiyatı isimler sözlüğü'ndeki "sayfası"
  • yapıtlarını yayınlayan boyut yayınlarının sitesindeki "sayfası"

    "önceki"   |  

  • bu sayfa en son 26.08.2021'de düzenlenmiştir.