biyografisi:

adalet ağaoğlu (sümer)
13 ekim 1929'da ankara'nın nallıhan ilçesinde doğdu. ortaöğrenimini 1946'da ankara kız lisesi'nde tamamladı. 1950'de ankara üniversitesi dil ve tarih coğrafya fakültesi'nin fransız dili ve edebiyatı bölümü'nü bitirdi. açılan bir sınavla ankara radyosu'na girdi. 1951-1971 arasında trt'de çeşitli görevlerde bulundu. trt radyo dairesi başkanlığı'ndan, kurumun özerkliğine el konulması sonucu istifa etti. yazmaya 1946'da ulus gazetesinde yayınlanan tiyatro eleştirileriyle başladı. 1948-1950 arasında kaynak dergisinde şiirleri yayınlandı. sevim uzgören'le birlikte yazdığı "bir oyun yazalım" adlı oyun 1953'da ankara küçük tiyatro'da sahnelendi. ilk romanının yayınladığı 1973'e kadar sadece tiyatro yazırlığıyla ilgilendi.
1973'ten sonra çalışmalarını öykü ve romanda yoğunlaştırdı. eserlerinde toplumun çalkantılı dönemlerini ve bu dönemlerin bireyler üzerindeki etkilerini irdeledi. konularının yanısıra eserlerinin biçimsel yetkinliğiyle, özellikle ayrıntıları değerlendirişiyle, geriye dönüşler iç monologlar gibi değişik tekniklerden yararlanmadaki başarısıyla dikkat çekti. ilk romanı "ölmeye yatmak" 1973'te basıldı. doğa, toplum, zaman ilişkilerinin insanın iç dünyasındaki yansımalarını düşünce üretebilecek boyutlarda irdeledi. değişimler karşısında edebiyatın yapısal durumu bakımından da arayışçı davrandı, kendine özgü anlatım biçimleri geliştirdi. 14 temmuz 2020'de istanbul'da vefat etti.

edebi kişiliği ve eserleri hakkında genel değerlendirme
ilk romanı ölmeye yatmak olan ağaoğlu, bilinç akışı ve iç monologun ilk ustasıdır. bir düğün gecesi türk edebiyatında ilk kez "bağımsız iç konuşma tekniği"nin denendiği ilk eserdir. yazarın bizzat kendisi, romancılığını şu ifadelerle açıklamıştır: "tek anlatıcıya son vermek; an'ların anlatıcısı olmak; yer zaman öğelerine değişiklik getirmek" onun romancılığının ayırt edici yönüdür. aydın kimliği, aydın sorumluluğu, aydın bunalımı, özümsenmemiş modernizm, slogancılık esasına dayanan fikrî yapılar, sosyal ve siyasal alanda yaşanan tüm değişim süreçleri, kadın erkek ilişkileri, kadın kimliği, toplumsal baskı unsurları, cinsel konular romanlarında ele aldığı ana başlıklardır. ruh üşümesi ve bir düğün gecesi 12 mart'ı ele alan dönemsel romanlardır. siyasi bir çözümlemeden ziyade siyasi atmosferin bireysel düzlemdeki etkisi esastır. fikrimin ince gülü dışındaki bütün romanları aydınlarla ilişkili olarak kaleme alınmıştır. ağaoğlu'nun dar zamanlar adlı üçlemesi, edebiyatımızda oldukça meşhurdur. bu üçleme şu romanlardan oluşmaktadır. ölmeye yatmak, bir düğün gecesi, hayır.
radyo ve sahne oyunları, roman, öykü, anı, deneme türünde eserler vermiştir. yazdığı eserler birçok ödüle layık görülmüştür. eserlerinde doğa, toplum, zaman ilişkilerinin insanın iç dünyasındaki yansımalarını düşünce üretebilecek boyutlarda irdelemiştir. değişimler karşısında edebiyatın yapısal durumu bakımından da arayışçı davranmış; kendine özgü anlatım biçimleri geliştirmiştir. adalet ağaoğlu eserlerinde toplumun çalkantılı dönemlerini ve bu dönemlerin bireyler üzerindeki etkilerini incelemiştir. eserlerinin biçimsel yönündeki başarısı da son derece dikkate değerdir. özellikle ayrıntıları değerlendirişi, geriye dönüşler ve iç monologlar gibi değişik tekniklerden yararlanması anlatımının en önemli yönleridir. adalet ağaoğlu doğa, toplum, zaman ilişkilerinin insanın iç dünyasındaki yansımalarını, düşünce üretebilecek boyutlarda irdelemiş ve bu yönüyle dikkat çekmiştir. yeni anlatım olanaklarını denemiştir. “tek anlatıcıya son vermek”, “an’ların anlatıcısı olmak”, “yer, zaman öğelerine değişiklik getirmek” onun anlatımına yeni boyutlar getirmiştir. romanlarında klasik anlatım tekniklerinden saparak bilinç akışı, iç monolog gibi yeni anlatım tekniklerinden saparak kendine özgü bir yol tutturmayı yeğlemiştir. romanlarının kahramanları genellikle aydınlardır. bu bakımdan anlaşmazlık gibi görünen konularda, ifadelerde yazar aydınları dolaylı yönden eleştirir. romanlarında kişiler roman kurgusuyla iç içe verilmiştir. 50’li yıllardan itibaren türk toplumunda görülen sosyal ve düşünsel değişiklikleri, yanlış batılılaşmayı, köksüz ve özümsenmemiş modernizmi, kaba sloganlara dayalı ulusçuluğu, sağ-sol çatışmalarını eleştirel gerçekçi bir tutumla biraz da ironik bir anlatımla ele almıştır. korku, ölüm, erkek-kadın ilişkileri, özveri, aşk, yaşlılık, gençlik, başkaldırı, özgürlük vb. evrensel temalar güncel kaygılarla, dünyaya bakışıyla, toplumsal gelişmelerle iç içe verilmiştir. cinsel konuları da çok işler.
ödülleri: 1974 türk dil kurumu tiyatro ödülü üç oyun'la; 1975 sait faik hikaye armağanı yüksek gerilim'le; 1979 sedat simavi vakfı edebiyat ödülü bir düğün gecesi ile; 1980 orhan kemal roman armağanı bir düğün gecesi ile; 1980 madaralı roman ödülü çok uzak-fazla yakın'la; 1992 türkiye iş bankası edebiyat büyük ödülü (tiyatro); 1997 aydın doğan vakfı roman ödülü romantik bir viyana yazı ile; 1995 cumhurbaşkanlığı kültür ve sanat (edebiyat) büyük ödülü; (kaynak: türk edebiyatı sitesi)