Biyografisi:
güzin dino
1910 yılında istanbul’da doğdu. gazeteci ve şair kemalpaşazade lastik sait bey (1848-1921)
dedesidir. ferdiye hanım ile kenanpaşazade sait bey’in oğlu osmanlı bankası resmî işler müdürü
asım bey’in kızıdır. 1942’de istanbul üniversitesi edebiyat fakültesi roman filolojisi bölümü’nde,
karşılaştırmalı edebiyat'ın kurucuları leo spitzer ve eric auerbach’ın asistanlığını yaptı. 1943’te
adana’da sürgünde bulunan abidin dino’yla evlendi. bir süre fransızca öğretmenliği yaptı. 1946’da
ankara üniversitesi dil ve tarih-coğrafya fakültesi’nde doçent olarak görev yaptı. 1954’te, paris’e
yerleşmiş olan eşi abidin dino’nun yanına gitti. paris’te ulusal bilim araştırmaları merkezi’nde
çalıştı, doğu dilleri enstitüsü’nde öğretim üyeliği yaptı. burada “xıx. yüzyıl osmanlıcasının cümle
kuruluşunda fransızcanın etkisi” konulu bir araştırma yaptı. 1975 yılına kadar paris doğu dilleri
enstitüsü’nde türk dili ve edebiyatı dersleri verdi. bu enstitüde türk dili laboratuarını kurdu ve
çağdaş türk şairlerinin sesli antolojisini hazırladı. radio france internationale’de türkçe yayınlar
bölümünün yöneticiliğini yaptı (1975-90). türkiye pen kadın yazarlar derneği üyesiliğinde bulundu.
türk edebiyatı geleneği içinde doğaya ve eşyaya egemen ideolojinin getirdiği perspektiflerden bakma
sorunuyla ilk kez ilgilenen güzin dino oldu. “tanzimattan sonra edebiyatta gerçekçiliğe doğru” adlı
incelemesinin ilk bölümünde, özellikle ahmet mithat efendi’nin gerçekçilik anlayışına değindi ve bu
çalışmayı kitap olarak yayımladı. ardından bu çalışmayı sürdürerek; “recaizade ekrem’in araba
sevdası kuruluşu üzerine bir deneme” (1951), “recaizade’nin araba sevdası’nda gerçekçilik” (1954),
“samipaşazade sezai bey’in sergüzeşt isimli romanında gerçekçiliğin payı” (1954) başlıklı incelemeleri
yaptı ve bunları da dtcf dergisinde yayımladı. paris’e yerleştikten sonra yazdığı deneme ve
incelemeleri fransız ve amerikan dergilerinde yer aldı. yunus emre, nâzım hikmet ve yaşar kemal gibi
şair ve yazarların eserlerini fransızcaya çevirdi. eşinin ölümünden 20 yıl sonra yaşadığı paris'te
30 mayıs 2013'te vefat etti.
türk romanının doğuşu başlıklı çalışması türkiye’de 1978’de, gel zaman git zaman
adlı anı kitabı 1991’de, yaşar kemal’i okumak adlı çalışması 1998’de yayımlandı. 2007'de de
can yayınları tarafından sensiz her şey renksiz yapıtı yayınlandı. yazar fransa’da
roman ve şiir çevirileri yaptı. çevirileri, birçok büyük yayınevinde, denemeleri, fransız ve
amerikan dergilerinde yayımlanmıştır.
güzin dino, bu yapıtında türkiye'de roman konusunda şöyle demektedir:
“türkiye’de roman türü hâlâ kesin bir eleştirel gözle incelenmemiştir; bunun nedeni, bu türün
ilk dönemi ve özgül niteliklerinin anlaşılmamış olmasına bağlanır. ayrıca türk romanı hem geç
doğmuştur, hem de aceleye gelmiştir. roman türüne ancak 19. yüzyılın ikinci yarısında
yaklaşılmıştır. dolayısıyla, batı romanının çeşitli tarihsel süreçler içindeki yavaş oluşumu ile
türk romanının doğuş ortamı arasında hiçbir benzerlik yoktur.
ben de bu kitapta, çok genel düşüncelere dalmamak için, namık kemal’in ‘intibah: sergüzeşt-i
ali bey’ (1876) adlı tek gerçek romanını temel aldım. bu roman üzerinde yaptığım incelemeler beni
sistemli olarak o çağın önemli ya da önemsiz kaynaklarına, folklor ya da yazına bağlanan bütün
romansal yapıtlara, hikâye ve masallara kadar götürdü.
öyle sanıyorum ki, namık kemal’in bu yapıtı, roman türünün ilk belirtilerinin bir toplamı
niteliğini taşır; bunun özelliklerini, çalışmamın sonuçları daha iyi belirtecektir kanısındayım.”
Yapıtları:
2008
1991-2008
1998
2007
agora
can
adam
can
kitaplığı
inceleme: tanzimattan sonra edebiyatta gerçekçiliğe doğru (1954; la genèsse du koman turc au xıxe siècle (paris: publications orientalistes de france, 1973), türk romanının doğuşu (1978).
anı: gel zaman git zaman abidin dino’lu yıllar (istanbul 1991), sensiz her şey renksiz (2007), güzin dino’nun nâzım hikmet’li yılları, picasso’lu yıllar, aragon’lu yıllar, avni arbaş’lı yıllar, yves montand’lı yıllar, çetin altan’lı yıllar, yaşar kemal’li yıllar, orhan veli’li yıllar.
mektup: güzin dino - abidin dino mektupları (ortak, 2004).
çeviri: çeviri: merned le mince (yaşar kemal’den, 1955), poèmes (yunus emre’den, paris 1973), visages-pile ou face (a. dino-y. kemal ile, paris1992).
Bağlantılar:
*Can Yayınevi'nin sitesinde yer alan yazarın sayfasının bağlantısı
|