Melih Cevdet Anday, İsa'nın Güncesi 88-mcanday-12 88-mcanday-12 İsa'nın Güncesi
Yazarın ilk kez 1974 yılında Hürriyet Yayınları tarafından yayınlanan bu romanı daha sonra 1991 yılında Adam Yayınları, 2004 yılında İş Bankası Yayınları, 2013 yılında da Everest yayunları tarafından yayınlanmıştır.
Dört bölümden oluşan romanın ilk bölümünde anlatıcı; “salı günü odam değiştiriliyor, çarşamba günü çelik kasayı açıyorum, perşembe günü doktor eşimi hastaneye çağırıyor, cuma günü bacanağım evinden çıkmaya kalkıyor, cuma günü seviştiğim kadın evleneceğini (yalan) söylüyor” (s.4) şeklinde kendisi için karabasan saydığı olaylara zemin hazırlayan günlere dair bir özet geçer. Sonra çocukluğundan, eğitiminden ve nasıl evlendiğinden söz eder. Absürd ve Kafkaesk yapıdaki bu roman 12 Mart’ın döneminin temel özelliklerini yansıtır niteliktedir. Güçlü bir otoriteye sahip bir iktidar vardır ve her şeyi belirler. Denetim ve gözetim üst düzeydedir. Kafka’nın Dava adlı yapıtıyla benzerlikler taşıyan romanın asıl kahramanının bir adı yoktur ona karısı "İsa" adını vermiştir. Eşi, bacanağı, baldızı, eski sevgilisi, birahane ve işi arasında sıradan ve rutin bir yaşam süren kahraman, hayatı çok ciddiye almayan bir yapıya sahiptir. Üç farklı kadınla ilişkisi vardır. İş değiştirmesi, ona bağlı yer değiştirmeler, yaşamının hep başkaları tarafından yönetildiği izlemini verir, başka bir deyişle yaşamın akışına kapılmış edilgen bir kişiliktir. Romanın diğer karakterlerinin de adları yoktur. Onlar romanda İsa tarafından bazı nitelikleriyle tanımlanırlar ve şöyle adlarla anlatılırlar: Kuşyüzlü Adam, Ademelması, Apoletli kadın vb. Olaylar İsa'nın bir iş değişikliği sonrasında gelişir ve yeni iş yerinde odasında bulunan bir kasayı kendi kararıyla açıp orada bulduğu farklı bir dilde yazılmış dört yazıyı üstlerine götürünce bir sorgulamaya maruz kalır. Bu sorgulama başka tutum ve davranışlarıyla genişleyip ve derinleşen ve onun tüm yaşamını etkileyen bir biçime dönüşür. İsa'nın sonunda tek başına kalıp, çalıştığı iş yerinde yaşamak zorunda kalmasına kadar giden bir süreç romanda akıcı bir şekilde anlatılır.

Melih Cevdet Anday Biyografisi:
Melih Cevdet Anday
(13 Mart 1915, İstanbul– 28 Kasım 2002, İstanbul ) Garip şiirinin kururcularından, şair tiyatro, roman, deneme ve makale yazarımızdır. Melih Cevdet, Orhan Veli Kanık ve Oktay Rıfat ile Serbest Şiir( I.Yeni, Garip) Şiirini kuran şairlerimizden biri olan ve Kolları Bağlı Odysseus ile kendine özgü felsefi şiiri akımını başlatmış bir şairimizdir. Garipçiler, ( Serbest Şiir, I. Yeni,) Garip Topluluğu ile şiirimize yeni bir tarz önermiş. UNESCO'nun Courrier dergisi, 1971 yılında onu Cervantes, Dante, Tolstoy, Unamuno, Seferis ve Kawabata düzeyinde bir edebiyat adamı olarak gördüğünü açıklamıştır.
İstanbul'da doğan Melih Cevdet Anday, çocukluk yıllarını Kadıköy ve Bahariye'de geçirmişti. Babası avukat olan şair 1931' de Kadıköy Ortaokulu nu bitirdi. Liseyi ise Ankara’da, Gazi Lisesinde ( o zamanlar ki adı Ankara Erkek Lisesi) tamamladı. Ankara Erkek Lisesinde okurken, Orhan Veli ve Oktay Rıfat ile tanıştı. Bu yıllarda bu üç kafadar da şiir le uğraşıyorlardı ve edebiyata meraklıydılar. Bu Üç arkadaş şiirlerini bu lisedeyken yazmaya başlamışlardı. Şiirlerini yayımlamak için, edebiyat öğretmenleri olan Ahmet Hamdi Tanpınar ile Halil Vedat Fıratlı ve Yahya Saim Sinanoğlu gibi öğretmenlerinin de maddi ve manevi destekleriyle, okul kooperatifinden de maddi destek alarak, "Sesimiz" adlı bir dergi yayımlamaya başlamışlardı. Bu dergide ilk şiirlerini yayımlamışlardı. Melih Cevdet’in de ilk şiirleri hece ölçüsü ile yazılmış şiirlerdi. Daha sonra Varlık Dergisinde şiirleri çımaya başlamıştı. Ukde isimli şiiri 1936'da Varlık Dergisi'nde yayınlandı. Bunun ardından şiirleri Ses, Yaprak, Yeditepe, Papirüs, Yeni Ufuklar, Yeni Dergi, Soyut, Ataç, Dönem, Yön gibi dergilerde yayınlandı.
1938 yılından sonra üç arkadaş Garip şiirini ortaya koyacak çalışmalara başladılar. 1939 yılında da serbest şiir ölçüsü ile yazdıkları ve kuramlarını ortaya koydukları şiir tarzından oluşan Garip kitabını yayımladılar. Bu tarz çok ses getirmiş kimileri tarafından da alaya alınmıştı.
Garip şiirinin ortaya çıkması üç kafadarın şaka yapmak, matraklık ve muziplik çıkarmak niyetlerinden kaynaklanmış ama şiirlerini yayınladıktan sonra kendilerinin de ummadıkları bir ilgiyle karşılaşmışlardı. Dergilerde çıkan şiirleri ile alay edilmekteydi ama onlar bu durumdan şikâyetçi değillerdir. Melih Cevdet şiir yazma işini başta nasıl şakaya aldıklarını ve eğlendiklerini “Biz üç arkadaş şiir yazarken nasıl şaka ediyorduk, bilemezsiniz… Dünyayı şakaya alıyorduk. Gerçekten devrimci bir şiir olduğunu sonradan anladım. Çünkü bu şiir alaydan çıkmıştı. Alay etmezseniz hiçbir şey çıkaramazsınız. Biz düpedüz alay ettik.” Sözleriyle dile getirecektir. Orhan Veli ve Oktay Rıfat ile birlikte 1941 yılında Garip isimli şiir kitabını çıkarmışlar edebiyatımızda kendilerinin de tahmin edemedikleri bir sonuca ulaşmışlardı.
Liseyi bitirdikten sonra bir süre Hukuk Fakültesine devam etti. Daha sonra Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesine kaydoldu. Ancak Devlet Demiryollarında memur olarak işe başlamıştı. Bu yüzden öğrenimine devam edemedi. Ancak çalıştığı kuruluş onu sosyoloji öğrenimi görmesi için Belçika'ya gönderdi. O. Veli İstanbul’a yüksek okula gitmiş, Oktay Rıfat ise öğrenim görmek maksadıyla Paris’te idi. Hasan Âli Yücel'in tavsiyesi ile Milli Eğitim Bakanlığı Neşriyat Müdürlüğüne memur olarak atandı.
Ankara Kitaplığı'nda memurluk, gazetecilik yaptı. Bu arada askere gidip geldi. 1946 seçimleriyle birlikte bakanlığın el değiştirmesi sonrasında önce yeniden askere alındı, sonra Konya'ya atandı.
1951'de İstanbul' da "Akşam" gazetesinde çalışmaya başladı.1953-1954 yılları arasında Akşam Gazetesinin edebiyat ve sanat sayfasını hazırladı. Fikirleri sebebiyle bu işinden çıkarıldı. Akabinde Doğan Kardeş Yayınlarına geçti ve çeviriler yaptı. Buradaki görevinden de aynı sebeple ayrılmak zorunda kalmıştı.
1958'den itibaren "Tercüman", "Büyük Gazete", "Tanin" “ İkdam” ve "Cumhuriyet" gazetelerinde fıkra yazarlığı ile sanat sayfası yöneticiliği yapmış denemeler yazmış ve yayımlamıştı. Kendi adı ve çeşitli takma adlarla denemeler ve makaleler yazdı. Bu yıllarda ve bu gazetelerde romanlarını tefrika etmeye başladı. 1956'da yayınladığı “Yanyana” isimli şiir kitabı, 142. maddeye aykırı olduğu gerekçesiyle 1964'te yasaklandı.
1960'ta Nadir Nadi'nin desteğiyle Cumhuriyet'te köşe yazıları yazmaya başladı. Bu gazete deki yazılarını 1997'ye kadar devam ettirdi 37 yıl boyunca bu gazetede yazıları çıktı.
Anday, gerek şiir kitaplarıyla, gerekse daha sonraları yöneldiği roman ve tiyatro alanlarındaki yapıtlarıyla birçok ödül aldı.
1954' te başladığı İstanbul Belediye Konservatuarı Tiyatro Bölümünde diksiyon dersleri verdi bu sıralarda özel bir Tiyatro okulunda mitoloji dersleri de veriyordu. İstanbul Belediye Konservatuarı Tiyatro Bölümündeki işinden 1977 yılında emekli oldu. 1964-69 yılları arasında TRT Yönetim Kurulunda çalıştı. 1979'da UNESCO Genel Merkezi kültür müşaviri olarak Paris'e gitti. Hükümet değişince bu görevinden alınarak yurda geri çağrıldı. Anday, 1964-1969 yılları arasında TRT'de yönetim kurulu üyeliği, 1979-1980 yıllarında da Paris'te eğitim müşavirliği görevlerinde bulundu.
Mitoloji, Tiyatro, şiir, denem ve roman türlerinde eserler veren şair, birçok Tiyatro Oyunu da yazdı.
87 yaşındayken Solunum ve böbrek yetmezliği tanısıyla Marmara Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi'ne kaldırılan Melih Cevdet Anday, 28 Kasım 2002'de 87 yaşında iken vefat etti. Mezarı Büyükada’dır.
Melih Cevdet Anday anısına 2006'dan bu yana Türkiye Yazarlar Sendikası ve Muğla Ören Belediyesi işbirliğiyle Melih Cevdet Anday Şiir Günleri ve Kültür Şenliği kapsamında şiir ödülü verilmektedir.
Şiir ve yazılarında Melih Cevdet, Melih Cevdet Anday, H. Mecdi Veled,Murat Tek, Yaşar Tellidere , Gani Girgin, Zater, Yaşar Tellioğlu, adlarını kullanmıştır.

Yapıtları:
Romanları: Zifaftan Önce (1957 - Murat Tek adıyla); Yağmurlu Sokak (1959 - Murat Tek adıyla); Dullar Çıkmazı (1962 - Murat Tek adıyla); Bir Gecede Üç Erkek (Murat Tek adıyla); Aylaklar (1965); Gizli Emir (1970); İsa'nın Güncesi (1974); Raziye (1975);
Roman Çevirileri: Buz Sarayı (1973 - Tarjei Vesaas); Babalar ve Oğullar (1983-Turgenyev); Ölü Canlar (1982-Gogol);
Şiirleri: Garip (1941, Orhan Veli ve Oktay Rifat'la birlikte); Rahatı Kaçan Ağaç (1946); Telgrafname (1952); Yanyana (1956); Kolları Bağlı Odysseus (1962); Göçebe Denizin Üstünde (1970); Teknenin Ölümü (1975); Sözcükler (1978, toplu şiirler); Ölümsüzlük Ardında Gılgamış (1981); Tanıdık Dünya (1984); Güneşte (1989); Yağmurun Altında (1995); Yalan; Şinanay; Tohum; Tek Başına;
Şiir Çevirileri: Annabel Lee - Edgar Allan Poe; Atlının Türküsü - Federico Garcia Lorca; Ben de - Langston Hughes; Bir Zenci Kızın Türküsü - Langston Hughes; Çayhane - Ezra Pound; Şehir Uyumuş. - Aleksandr Blok; Hürriyet - Paul Éluard; Kanun - Wystan Hugh Auden; Pan Öldü - Ezra Pound; Şiir Sanatı - Paul Verlaine;
Denemeleri: Şiir Üzerine Yazılar; Anlamın Anlamı; Çağlar Geçiyor; Şiir Üzerine; Şiirin Vazgeçilmez Üç Dönemi; Şiirin Anlamı; Uzun Şiir - Kısa Şiir; Yarın Düşüncesi;
Oyunları: İçerdekiler (1965); Mikadonun Çöpleri (1967); Yarın Başka Koruda; Dikkat Köpek Var; Ölüler Konuşmak İster; Müfettişler (1972); Ölümsüzler (1984);
Ödülleri: 1970 TRT Roman Armağanı (Gizli Emir ile); 1973 TDK Çeviri Ödülü (Buz Sarayı ile); 1976 Yeditepe Şiir Armağanı (Teknenin Ölümü ile); 1978 Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü (Sözcükler ile); 1981 İş Bankası Büyük Ödülü (Ölümsüzlük Ardında Gılgamış ile); 1984 Enka Sanat Ödülleri (Mansiyon - Ölümsüzler ile); 1991 TÜYAP Onur Ödülü; 2000 Aydın Doğan Vakfı Şiir Ödülü;

Yazar ve kitapla ilgili yazılar:

  • “Edebiyat Sosyolojisi Bağlamında Gözetim Toplumu: İsa’nın Güncesi ve Yalnızlar İçin Çok Özel Bir Hizmet Romanları”     Sinan Tepe, Yüksek Lisans Tezi, 2019
  • “Melih Cevdet Anday’ın ‘İsa’nın Güncesi’ Romanında Postmodern İzleksel Kurgu”     Halil Fatih Alagöz, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 50, Temmuz 2017, s. 432-448
  • “Hukukun Kırılma Noktaları”     Leyla Coşan, Emra Verimli, Diyalog, 2016
  • “Melih Cevdet Anday’ın İsa’nın Güncesi Adlı Romanına Sisifos Söyleni Etrafında Bir Bakış”     Mehlika Damla, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 70, Mayıs 2018, s. 531-541
  • Okuma Grubu Üyelerinin Değerlendirmeleri        (pdf dosya)

    *"Bütün Kadınlarım da Beni Aldattı" Lemi Özgen, K dergisi, Sayı: 150, sayfa: 3-8; 14.08.2009
    (Okumak için fotoğrafların üzerine tıklayınız>

    Bağlantılar:

  • Kitapların Yayıncısı Everest Yayınlarının sitesindeki "sayfası"

    Yazarlar ve yapıtlarla ilgili bazı yayın ve dokümanlar facebook grubumuzun dosyalar bölümünde de yer almaktadır.