Gürültülü Yalnızlık
Yazarın üzerinde ilk çalıştığı yapıtın ilk taslağı şiir biçimindeydi. 1977, 1978, 1979, 1986’da samizdat (Sovyet bloğunu oluşturan ülkelerdeki kaçak yayınları ve bu yayınların el altından dağıtılmasını kapsayan terimdir. Komünist rejim tarafından sansürlenen yayınların kopyaları kısa bir sürede basılır ve bu kopyaları alanlar da kopyalayarak dağıtmaya devam ederdi. Bu kopyalar çoğunlukla el yazısı ya da daktilo yazısı olurdu.) basımlarla yayımlandı. Kitabın çeşitli versiyonları ilk kez 1986’da, yine daktilo edilmiş basımla (sadece yirmi nüsha olarak) bir araya getirilmiştir. Kitabın Çekoslovakya’da ilk resmi basımı Berlin Duvarı'nın yılılmasından sonra 1989’da "Prilis Hlucna Samota" adı altında yayınlanabilmiştir.
Türkçe'ye Elif Gökteke tarafından çevrilmiş, bu çeviri 1004 yılında Tavanarası Yayıncılık, daha sonra da 2019 ve 2021 yıllarında Notos Yayınları tarafından iki farklı basımı yapılmıştır.
Kitabın kahramanı Hanta adında bir işçidir. Hanta, Nazilerin hakimiyetinin olduğu Prag’da bir mahzende kağıt presçisi olarak çalışmaktadır ve otuz beş yılını burada geçirmiştir. Bu zamana kadar imha edilmesi için elinin altından binlerce tanınmış yazarın kitapları ve tanınmış ressamların tablolarının reprodüksiyonları geçmiştir. Hanta bu kitapların hepsine kıymayı göze alamaz, bazılarını evine götürür. Evi o kadar kitapla dolar ki aralarında hareket etmek bile zorlaşır. Hanta’nın bu kitapları sadece saklamamakta, aynı zamanda da okumaktadır. Hayali ise emekli olduğunda çalıştığı yerdeki presi satın almak, aynı işi evinin bahçesinde sürdürmek ve yaptığı kâğıt balyalarını, bahçede bir heykel gibi sergilemektir. Ancak dönem değişir, hem teknoloji değiştiği, hem de çok yavaş çalıştığı için sürekli eleştirilen Hanta kendisini işlettiği presin içine atarak, preslediği kitaplarla birlikte zamanın sonsuzluğuna karışır.
Biyografisi:
Bohumil Hrabal
Hrabal, 28 Mart 1914'te Çek Cumhuriyeti'nde Brno banliyösü Zidenice'de doğdu. O zamanlar Avusturya-Macaristan'daki Moravya eyaletinde, evli olmayan bir anne olan Marie Bozena Kiliánová'nın (1894–1970) çocuğudur. Biyolojik babası, annesinin muhtemelen mahalleden arkadaşı olan Marie'den bir yaş büyük bir öğretmenin oğlu olan Bohumil Blecha (1893–1970) idi. Hrabal'ın doğumundan dört ay sonra Birinci Dünya Savaşı başladı ve Blecha hizmet dışı bırakılmadan önce İtalyan cephesine gönderildi. Bohumil ve biyolojik babası hiçbir zaman resmi olarak görüşmedi. Hrabal, üç yaşına kadar, çoğunlukla Katerina Kiliánová ve Austerlitz Savaşı'nda yaralanan bir Fransız askerinin soyundan gelen dedesi Tomáš Kilián ile yaşadı. Annesi Polná'da kasabanın bira fabrikasında muhasebeci yardımcısı olarak çalıştı. Orada müstakbel eşi František Hrabal (1889– 1966) ile evlendi. František Hrabal, Bohumil'in vaftiz babası olarak kaydedilmiştir. Marie ve František Şubat 1917'de, Bohumil'in ikinci doğum gününden kısa bir süre önce evlendiler. Hrabal'ın üvey kardeşi Bretislav Josef Hrabal (1916–1985), o yıl daha sonra doğdu; Slávek olarak bilinen Bretislav'ın mükemmel bir öykücü olduğu söylenir. Aile Ağustos 1919'da Elbe Nehri kıyısındaki bir kasaba olan Nymburk'a taşındı ve burada František Hrabal bir bira fabrikasının yöneticisi oldu.
1920'de Hrabal, Nymburk'ta ilkokula başladı. Eylül 1925'te bir yılını Brno'da bir gramer okulunda geçirdi. İlk yıl başarısız oldu ve daha sonra Nymburk'ta bir teknik ortaokula gitti. Haziran 1934'te Hrabal, üniversitede teknik bir kursa kabul edildi. Bir yıl boyunca özel Latince dersleri aldı ve 3 Ekim 1935'te Cesky Brod kasabasındaki devlet sınavını "yeterli" notla geçti. 7 Ekim'de Prag'daki Charles Üniversitesi'ne hukuk okumak için kaydoldu. Çek üniversiteleri 1939'da kapatıldığından ve Nazi işgalinin sonuna kadar bu şekilde kaldığından, ancak Mart 1946'da mezun oldu. Savaş sırasında, Nymburk yakınlarındaki Kostomlaty'de demiryolu işçisi ve sevk memuru olarak çalıştı, bu deneyimi en iyi bilinen eserlerinden biri olan Yakından Gözlenen Trenler'de (Ostre sledované vlaky) yansıdı. Kladno çelik fabrikasında grafik sanatçısı Vladimír Boudník'in (1949-52) yanında sigorta acentesi (1946–47), seyyar satıcı (1947–49) ve el işçisi olarak çeşitli şekillerde çalıştı.Aynı dönemde Prag'ın Liben bölgesindeki bir geri dönüşüm fabrikasında kağıt paketleyici olarak çalıştı (1954–59), ayrıca Prag'daki SK Neumann Tiyatrosu'nda sahne görevlisi olarak (1959–62) çalışmaya başladı.
Bohumil Hrabal, Prag'daki "Hrabal Duvarı"nda sevgili kedileri arasında resim yaptı
Hrabal 1940'ların sonlarından itibaren şehirde yaşadı. 1956'da Hrabal, savcı ve yönetici Karel Pleva'nın 30 yaşındaki kızı Eliška Plevová ile evlendi. 1965'te çift, Nymburk yakınlarındaki Kersko'da bir kır evi satın aldı; yazlık sayısız kedisine ev sahipliği yaptı. Eliška 1987 yılında öldü.
Hrabal yazıya bir şair olarak başladı ve 1948'de Ztracená ulicka başlıklı bir lirik şiir koleksiyonu üretti. Komünist rejim kurulduğunda dolaşımdan çekildi. 1950'lerin başında, Hrabal, Çekoslovak kültürünün bir sanatçı, şair, eleştirmen ve merkezi figürü olan Jirí Kolár tarafından yönetilen bir yeraltı edebiyat grubunun üyesiydi. Grubun bir diğer üyesi de romancı Josef Škvorecky'ydı. Hrabal grup için hikayeler üretti, ancak bunlar kitap olarak yayınlanmadı. Hrabal'ın iki öyküsü 1956'da Çek Bibliyofiller Derneği'nin yıllık Raporuna ek olarak çıktı ve 250 adet basıldı. Hrabal'ın ilk kitabı 1959'da yayınlandı. 1963'te basılan Pearls of the Deep adlı kitabı yayınlandı ve aynı yıl profesyonel yazar oldu. Bunu 1964'te "İleri Yaşta Dans Dersleri" ve 1965'te Yakından Gözlenen Trenler izledi. Ağustos 1968'de Varşova Paktı'nın Çekoslovakya'yı işgalinden sonra, Hrabal'ın yayınlanması yasaklandı. 1970 yılında iki kitabı (Domácí úkoly ve Poupata) basıldıktan ve ciltlendikten sonra, ancak dağıtılmadan önce yasaklandı. Sonraki yıllarda, en iyi bilinen eserlerinden birkaçını samizdat baskılarında yayınladı ("Zamanın Durduğu Küçük Kasaba" ve "İngiltere Kralına Hizmet Ettim") .
1975'te Hrabal, Tvorba yayınına bir röportaj verdi ve burada özeleştirel yorumlar yaptı ve bu, çalışmalarının bir kısmının tipik olarak yoğun bir şekilde düzenlenmiş olsa da basılı olarak yayınlanmasını sağladı. 1989'da resmi olarak yayınlanana kadar bir dizi samizdat baskısında dolaşan "Gürültülü Yalnızlık" (Too Loud a Solitude) en çok bilinenyapıtıydı. Hrabal'ın en iyi bilinen iki romanının ("Yakından Gözlenen Trenler-1965 ve "İngiltere Kralına Hizmet Ettim-1971), Çek yönetmen Jirí Menzel tarafından 1966 ve 2006'da, filmleri yapıldı. Hrabal, 1968'de Yabancı Dilde En İyi Film Akademi Ödülü'nü kazanan Closely Observed Trains'in senaryosunda Menzel ile yakın çalıştı. İki adam yakın arkadaş oldular ve daha sonra, uzun süredir yasak olan 1969 filmi Larks on a String dahil olmak üzere diğer film projelerinde işbirliği yaptı.
Hrabal, Şubat 1997'de Prag'daki Bulovka Hastanesi'nin beşinci katındaki bir pencereden güvercinleri beslemeye çalışırken düşerek öldü. Ancak bazı kitaplarında dile getirilen intihar olguları ve öldüğü gün sabahın erken saatlerinde, rüyasında defnedilen ölü bir şairden aldığı bir "davetiye"den söz ettiği için bunun bir intihar olabileceği kaydedildi. Hastanedeki doktorunun ölümünün intihar olduğundan şüphesi yoktu. Hradištko'daki bir mezarlıkta ailesinin mezarına gömüldü.
Hrabal'ın yazılarında, günlük yaşamda bulunan güzellik ve gaddarlığı yan yana getirdiğivurgulanır. İnsanların rastgele hayvanlara çektirdiği acının canlı tasvirleri, insanlar arasındaki zulmün yaygınlığını sembolize eder. Karakterlerinin komik yanları çoktur, hiciv ve ironiyi bir tarz olarak yoğun bir şekilde kullanmaktadır.
Hrabal genellikle, Jaroslav Hašek, Karel Capek ve Milan Kundera gibi diğer Çek yazarlarla birlikte 20. yüzyılın en büyük Çek yazarlarından biri olarak tanımlanır. Eserleri 27 dile çevrilmiştir.
Yazarın Türkçe'ye Çevrilmiş ve yayınlanmış yapıtları:
Romanları: Sıkı Kontrol Edilen Trenler (e yayınları: 1968; Can Yayınları: 1982; Everest Yayınları: 2007); Gürültülü Yalnızlık (Tavanarası Yayınları: 2004, Notos Yayıncılık: 2019)
Yazar ve kitapla ilgili yazılar:
Bohumil Hrabal: “Bir yazar kendi metinlerine acımasız davranmalı.” (Söyleşi)
László Szigeti, Oggito (Macarca'dan çeviri), 16.10.2019
Gürültülü Yalnızlık Yaşamı, İnsanı, Okur Olmayı Sorgulatıyor
Didem Erdiman,Oggito, 11.12.2019
Hrabal'ın Gürültülü Yalnızlığı Üzerine Notlar
Ferruh Tunç, Oggito, 03.07.2020
Bohumil Hrabal’in “Gürültülü Yalnızlık” romanı ya da kitap tapıcısı
Sedat Sezgin, Edebiyat Haber, 06.11.2019
Mustafa Sütlaş'ın Kitaba Dair Değerlendirmesi
(pdf dosya)
Bağlantılar:
İngilizce vikipedi'deki sayfası
Kitapların Yayınlayan Notos Yayınları'nın sitesindeki sayfası
Yazarlar ve yapıtlarla ilgili bazı yayın ve dokümanlar facebook grubumuzun dosyalar bölümünde de yer almaktadır.
|