Peyami Safa - Yalnızız

Peyami Safa - Yalnızız Peyami Safa - Yalnızız

Peyami Safa - Yalnızız

Peyami Safa - Yalnızız

İlk olarak Yeni İstanbul gazetesinde 11 Eylül 1950-20 Aralık 1950 tarihleri arasında 286-385 numaralı sayılarda tefrika edildikten sonra 1951 yılında Nebioğlu Yayınevi tarafından 343 sayfa hâlinde yayımlanır. Romanın ilk baskısında "Prolog" adlı bir bölüm de bulunmaktadır, ancak daha sonra yazarın isteği doğrultusunda bu bölüm çıkarılmıştır. Pek çok yayınevi tarafından farklı basımları yapılmıştır. Günümüzde Ötüken Yayınları, Beta Yayınları ve Alkım Yayınları tarafından basılan kitaplar piyasada bulunmaktadır. Romandan yola çıkılarak, TRT televizyonunun yapımcılığını üstlendiği 1992'de gösterime giren, Orhan Elmas'ın yönettiği dört bölümlük bir de dizi bulunmaktadır.
Romanın kahramanları olan, Samim, erkek kardeşi Besim, ablası Mefaret, ablasının çocukları Selmin ve Aydın ile birlikte Yeşilköy’de babalarından miras kalan köşkte yaşamaktadırlar. Samim ve Besim bekardır. Mefaret kocasını sekiz ay önce kaybetmiş dul, acılı, zaman zaman iniş çıkışları olan, şüpheci bir kadındır. Kızı Selmin’in Ferhat isimli bir nişanlısı vardır. Bir akşam, Mefaret ile Ferhat tartışır, Mefaret Ferhat’ı ırkçı söylemleri nedeniyle evden kovar. Bu olay sonrasında Selmin, annesine diş biler. Annesine acı yaşatmak için hamile olduğunu söyler. Çocuğun babası hakkında kimseye de bir şey söylemez. Mefaret, herkesten ve her şeyden şüphelenir bu durumu hazmedemez, şüphe içinde çocuğun babasını araştırmaya başlar. Ağabeyi Samim’den de şüphelenir. Abisinin tuttuğu günlüğü kardeşi Besim ile birlikte okurlar. Mefaret, günlükleri okuyarak, çocuğun kimden olduğunu hakkında bilgi edinmeye çalışır. Semlin ile dayısının hareketlerine kuşku ile bakmaya başlar. Mefaret’in oğlu Aydın orta okula gitmektedir. Matematik sınavına çok çalışır ve hastalanır. Selmin, annesini daha fazla üzmek için, çocuğunun babasının evlerine gelen, sonradan evin çalışanı Hacer ile ilişkisi olduğu anlaşılan ve polis tarafından aranan bir komünist propagandacı olduğu bildirilen “aç adam” adını verdikleri kişi olduğunu söyler. Bu yalan bilgi sonrasında Mefaret sinir krizi geçirir fakat Selmin, Dayısı Samim’in dikkati sonucunda hamilelik konusunun yalan söylediğini itiraf eder. Samim “Simeranya” isimli “Samim’in düşüncesinde geliştirmiş olduğu dünya düzenini içeren” ütopik bir kitap yazmaktadır. Samim, daha öncesinde ilişkisi olduğu Necile isimli kadının kızı, yeğeni Selmin’in okul arkadaşı ve Ferhat’ın da kız kardeşi Meral’e aşıktır. Meral’e kitabını ithaf edeceğini söylemiştir. Meral yaşadığı dünya ile duyguları, istekleri arasında kalmış, kendisi ve ailesiyle çatışma yaşayan bir kızdır. Hayallerinde Paris’e gitmek ve orada konservatuar eğitimi almak isteyen Meral, toplumun dayatmalarından ve aile baskısından kurtulmak istemektedir. Samim, Meral ile konuşarak onu bu isteğinden ve bunalım halinden kurtarmaya çalışır. Bu arada yaşlı bir adamla metres hayatı yaşayan, Meral’in okuldan arkadaşı Feriha Paris’ten gelir. Başta Samim olmak üzere erkek kardeşi ve babası da Meral’in Feriha ile görüşmesini istemez ama Meral sürekli yalan söyleyerek bir yolunu bularak Feriha ile görüşür. Meral’in sürekli kendisine yalan söylediğini anlayan Samim bunu daha fazla kaldıramaz ve Meral’den ayrılır. Babası ve Ferhat’ta Meral’in hareketlerini tasvip etmez, hatta babası onu annesinin yanına Arnavutköy’e göndermekle Ferhat’ta canını yakmakla tehdit edip baskı yaparlar. Meral evden kaçmaya ve Feriha’nın Paris’te yaşayan, yaşlı ama paralı olan Şakir isimli arkadaşıyla evlenmeye karar verir. Gece vakti evden kaçmak için Feriha’yı arabayla gelip onu alması için arar. Meral’in kaçma girişiminde Ferhat onu yakalayıp odasına kilitler. Meral odasında kendini sorgular, duyguları ve mantığı arasında git gel yaşar. İntihar düşüncesi üzerinde düşünür ve sorgular, hatta “Kendi kendimden nefretimin çerçevelediği ve çirkinleştirdiği bir dünyada yalnızım” yazılı bir intihar notu yazar. İçinde yaşadığı karmaşık durumda sigara içmek ister. Gazı biten çakmağına gaz doldururken gazın üstüne dökülmesi ve parlaması sebebiyle yanarak ölür. Kızının ölümünden habersiz olan Meral’in annesi Necile, evin hizmetçisi Renginaz ile birlikte evde garip parapsikolojik olaylar yaşarlar. Renginar garip ruh hali içinde kapıya vurulduğunu, ıslık çalındığını söyler, alevler olduğunu ve “biri beş geçe, biri beş geçe” diye peş peşe söylenerek bir felaket olacağından bahseder. Necile’de garip kapı tıklatmaları ve başında bir el gezdiğini hisseder. Meral’e telefon eden telefona cevap alamaması üzerine telaşlanır Samim’i arar. Israrlı aramalarına rağmen telefonla kızına ulaşamaz. Necile, en son aramasında açılan telefonda kızının yanarak öldüğü haberiyle sarsılır, kalp krizi geçirir. Bu arada Samim’e de ölüm haberi ulaşmıştır. Yeğeni Selmin’i eski nişanlısı Ferhat’ı teskin etmesi için Meral’in evine bırakan Samim Arnavutköy’e Necile’nin evine gittiğinde onun ölüsü ile karşılaşır. (Özetleyen Bengü Aksoy)

Peyami Safa Biyografisi:
Payami Safa, şair bir babanın İsmail Safa’nın oğlu, sanatın sanat için yapıldığı serveti fünun şairlerinden olan babası, adını Tevfik Fikret'in koyduğunu belirtir. Sivas'ta babası öldüğünde 9 yaşında olan Peyami Safa küçük yaşta kemik veremine yakalanmış ve 17 yaşına kadar hastalığın verdiği fiziksel ve ruhsal bunalımla yaşamış. bu nedenle düzenli eğitim alamamış, ekonomik nedenlerle de 13 yaşında posta telgraf nezaretinde memur olmuş, kendi çabası ile Fransızca öğrenmiş, öğretmenlik yapmış, abisi ile Yirminci Asır gazetesini çıkarmış. Çok erken yaşlarda para için yazmaya başlaması ve bunu içine sindiremediği için içinde sanat iddası ve kaygısı olmayan bu kitaplara Server Bedi, (Server annesinin adıdır) Çömez, Serazat, Safiye Peyman, Bedia Servet gibi isimlerle yayınlamış. Bu kitaplar nedeniyle şöhret ve para kazanmış. Özellikle geniş bir okur kesimine sahip olan polisiye Cingöz recai serisi çok ilgi görmüş, hattâ bunun ile ilgili Haluk Bilginer ile Kenan İmirzalıoğlu bir film yapmışlar. Yazım hayatında bir çok küslükleri ve fikir değişiklikleri olan P. Safa'nın, Necip Fazıl, Yakup Kadri, Nazım Hikmet ile olan yazılı kavgaları literatürde yerini almış, Antikömünist tavrı ve Almanya Hitler hayranlığı da bu bağlamda kayıtlara geçmiş. Kitaplarının sadece okumak ve hoş vakit geçirmek için değil, düşünme kendine gelme, iç ve dış dünya, metafizik, madde ruh ayrımı... çok katmanlı olmasına dikkat etmiş. Bu tür kitaplarına ise kendi adını vermiş. Fikir yazılarında belirgin bir sağa dönüş görülür. Romanlarında seçtiği karakterin ağzından kendi görüş ve çareleri dile getirmiştir. Oğlu Merve’nin ölümünden 4 ay sonra 1961 yılında 62 yaşında vefat etmiş.

Yapıtları
Romanları: Sözde Kızlar (1922), Şimşek (1923), Mahşer (1924), Bir Akşamdı (1924), Süngülerin Gölgesinde (1924), Bir Genç Kız Kalbinin Cürmü (1925), Cânân (1925), Dokuzuncu Hariciye Koğuşu (1930), Fatih-Harbiye (1931), Bir Tereddüdün Romanı (1933), Matmazel Noraliya'nın Koltuğu (1949), Yalnızız (1951),/b> Biz İnsanlar (1959)

Hikâyeleri: Piyano Muallimesi (1910), Bir Mekteplinin Hatırası, Karanlıklar Kralı (1914), Gençliğimiz (1922), Siyah Beyaz Hikâyeler (1923), Ateş Böcekleri (1925), İstanbul Hikâyeleri (tarihsiz),

Oyun: Gün Doğuyor (1937)

Diğer yapıtları: Zavallı Celal Nuri Bey (1914), Mussolini Kimdir?, Büyük Avrupa Anketi (1938), Faşizm Nedir? Türk İnkılâbına Bakışlar (1938), Karl Marks Kimdir? Felsefî Buhran (1939), Marksizm Nedir?, Millet ve İnsan (1943), Rousseau Kimdir?, Mahutlar (1959), Liberalizm Nedir?, Nasyonalizm (1961), Atatürk Kimdir?, Sosyalizm (1961), Kemalizm Nedir? Mistisizm (1961), Ziya Gökalp Kimdir?, Doğu-Batı Sentezi (1962) Türkçülük Nedir?, Nasyonalizm - Sosyalizm - Mistisizm (1968), Machiavelli Kimdir?, Osmanlıca-Türkçe-Uydurmaca (1970), Makyavelizm Nedir?, Sanat-Edebiyat-Tenkid (1971), Oliver Salazar Kimdir?, Sosyalizm - Marksizim-Komünizim (1971), Korporatizm Nedir?, Din-İnkılâp-İrtica (1971), Roosvelt Kimdir, Kadın-Aşk-Aile (1973), Nev Deal Nedir?, Yazarlar-Sanatçılar-Meşhurlar (1976), 20. Asır, Avrupa ve Biz (1976)

Yazar ve kitapla ilgili yazılar:

* "Peyami Safa Metinleriyle Muhafazakârlığa Yeniden Bakmak : Modernleşme, Birey ve Düşünme"
       Volkan Ay, Abdullah Durakoğlu, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2012, Cilt 12, ss. 21-46;

* "Yalnızız Romanında Estetik Roman Unsurları"
       Veysel Doğaner, Turkish Studies, Cilt: 7/2 Bahar 2012

* "Peyami Safa'nın Yalnızız romanında ruh ve beden sorunsalı"
       Kerem Gün, Master Tezi, 2002,

* "Yalnızız Romanı Değerlendirmeleri"
       İstanbul Okuma Grubu Üyeleri, 27.11.2021

*"Kederini hıçkırığı ile sakladı"
       Cansu Yılmazçelik, K dergisi, Sayı:54, sayfa: 12-17; 12 Ekim 2007
(Okumak için fotoğrafların üzerine tıklayınız>

Bağlantılar:
* "Peyami Safa'nın Vikipedi'deki sayfası"
* "Yapıtlarını yayınlayan Ötüken Neşriyat'ın Sitesindeki sayfası"