Brian O'Nolan, ilk romanını "At Swim-Two-Birds / Ağaca Tüneyen Sweeny" başlığıyla 1939'da, Flann O'Brien imzasıyla yazdığında 28 yaşındaydı. Kitabın ilk baskısı, altı ay içinde 244 adet satınıştı ki, Londra'daki yayınevinin deposuna düşen bir bomba geriye kalan kopyalan yok etti. Yine de, kitabın bir kopyası Paris'teki James Joyce'a, bir kopyası da Buenos Aires'teki Jorge Luis Borges'e ulaşabilmişti. Kitap, ömrünün sonuna yaklaşmış, gözleri pek görmeyen, neredeyse tüm gücünü Finnegans Wake'i yazmaya verdiği için çağdaşlarını okumaya ilgisini büyük ölçüde kaybetmiş Joyce'un son okuduğu kitap oldu. Joyce'un kitap ve O'Nolan hakkındaki övgü dolu sözlerini bugün O'Brien kitaplarının arka kapaklarında sık sık görüyoruz. Borges ise, o yıllarda, zengin ev hanımiarına hitap eden bir derginin edebiyat köşesini yazıyordu; kitap çıkar çıkmaz bu dergi için yazdığı Kurmaca Kurmacanın İçine Yerieşliğinde başlıklı kısa yazıda, hikaye içinde hikaye, ayna içinde ayna geleneğini Binbir Gece'den, Cervantes'ten, Hamleiten ve Russell'ın paradokslarından başlayarak anlattıktan sonra şunu söyler: " ... pek çok labirent saydım size, ama bunların hiçbiri Flann O'Brien'ın kısa zaman önce çıkan kitabı Ağaca Tüneyen Sweeny kadar karmaşık değil. ( .. . ) Ağaca Tüneyen Sweeny yalnızca bir labirent değil: kitap, İrlanda romanını yaratmanın pek çok olası yolu üzerine bir tartışma, İrlanda'nın tüm stillerini örnekleyen ya da paradisini yapan düzyazı ve nesir alıştırmalarından oluşan bir repertuar aynı zamanda." (Kitabın önsözünden alıntı.)
Roman Gülden Hatipoğlu tarafından çevrilmiş ve Türkiye'de ilk kez Everest Yayınları tarafından Eylül 2014'te yayımlanmıştır.
Roman, isimsiz birinci şahıstan İrlanda’lı “bir hikayenin başı ve bitiminin olmaması” gerektiğine inanan bir öğrencinin hikayesidir. Bu görüşe dayanarak Romanını üç ayrı hikaye şeklinde anlatır. Dublin sokaklarında dolaşıp aylaklık eden bu genç, arkadaşları ile felsefe ve edebiyat hakkında muhabbet etmeyi, tartışmayı seven bir karakterdir. Amcası ile yaşmaktadır. Amcası yeğenine karşı kayıtsız, ders çalışmadığına inanan, sürekli eleştiren, özgüveni yüksek bir insandır. Yeğenini sürekli eleştirir çünkü; yeğeninin çoğunlukla kolej arkadaşları ile içtiğini, zamanının çoğunu yatarak veya romanı üzerinde çalışarak geçirdiğini düşünmektedir. İlk hikâye şeytan sınıfı bir üyesi olan Pooka Macphellimey ile ilgilidir. ikincisi John Furriskey (Kürklü) adında genç bir adam hakkındadır. Öğrencinin yarattığı alaycı yazar Dermont Trellis (Kafes)'in yarattığı kurgusal karakterdir. Bir diğeri Finn MacCool, Mad King Swenny'dir(Deli kral). Furriskey, Trellis diğer iki karakter Larmont, Shanhan tanışırlar ve arkadaş olurlar. Bu iki kişi Trellis'i içirerek uyuturlar. Romanlarda yazılan korkunç planlara göre yönetilmek yerine özgür kalmayı yeğlerler. O sırada Trellis, Furriskey’in baştan çıkarması ve ona ihanet etmesi için bir karakter daha yaratır. Bu, Lamont’un kız kardeşi Sheila'dır. Kızın güzelliği nedeniyle Trellis ona tecavüz eder ve Shelia, Orlic adında bir çocuk doğurur. Hızla büyüyen Orlic kurgu yeteneği yüksek genç bir yazardır. Finn, Kibar Pocca, Sweny, kavgacı Görünmez Peri de onlara katılırlar. Karakterlerin tümü kendilerini yaratan yazarları olan Trellis’i devirmek için, bir plan kurgularlar. Kırmızı Kuğu Oteli'nde toplanırlar. Orlic diğerlerinin cesaret vermesi ile Trellis'in kendi yarattığı karakterler tarafından yargılandığı, suçlu bulunduğu, acımasızca işkence gördüğü bir roman yazar. Diğerleri de zaman zaman araya girerek bazı önerilerde bulunurlar ve romanı geliştirirler. Orlic, Trellis’in ölümüyle doruğa çıkarken üniversite öğrencimiz sınavını geçmiş amcası ile barışmıştır. Ancak hizmetçisi yanlışlıkla Fruskey ve arkadaşlarının varlıklarını sürdüren romanın kaydedildiği kağıtları yakarak Trellis'i serbest bırakmış olur. Roman da bu şekilde biter. Bu hikâyeler akıcı biçimde çeşitli yan olaylar, farklı metinler ve çeşitli konularda verilen bilgiler ve yapılan tartışmalarla sürer.
Biyografisi:
Gerçek adıyla Brian O’Nolan on iki kardeşin üçüncüsü olarak 5 Ekim 1911’de bugün Kuzey İrlanda sınırları içinde kalan Tyrone kontluğunun Strabane ilçesinde dünyaya geldi. Yaşadıkları yerde İrlandaca dilinde eğitim veren bir okul bulunmadığından, çocuklarının İngilizce dilinde eğitim almasını istemeyen babasının tercihiyle 12 yaşına kadar evde eğitim aldı. 1922’de ailesiyle birlikte Dublin’e taşındı. 1929’da Dublin Üniversitesi’ne başlayarak edebiyat okudu. Yaratıcı dehasının ilk örneklerini öğrencilik yıllarında katıldığı münazara kulüplerinde yaptığı konuşmalarda, öğrenci dergilerinde yazdığı yazılarda, sonrasında 1934’te arkadaşlarıyla kurduğu ve editörlüğünü üstlendiği Blather (Zırva) adlı dergide sergiledi. Bu dergilerde Brother Barnabas takma adıyla yazılar yayımladı. 1935’te İrlanda Kamu İdaresi’nde göreve başladı ve emekli olduğu 1953 yılına kadar çeşitli yerel hükümetlerin özel sekreterliğini yaptı. İlk romanı At Swim-Two-Birds 1939’da yayımlandı. Samuel Beckett ve James Joyce romandan övgüyle bahsettiler. İkinci romanı Üçüncü Polis yayınevleri tarafından geri çevrilerek yazarını büyük hayal kırıklığına uğrattı (yazarın ölümünden sonra 1967’de basıldı). 1941’de İrlandaca yazdığı An Béal Bocht/The Poor Mouth adlı üçüncü romanını yayımladı. Bundan sonra hemen hemen yirmi yıl hiç roman yazmadı. 1940 yılında Irish Times gazetesinde Myles na Gopaleen takma adıyla köşe yazıları kaleme almaya başladı. Otuz yıl boyunca “Cruiskeen Lawn” (Dolup Taşan Minik Küp) başlıklı köşesinde neredeyse her gün yazdı. Bu yazılar yazarın ölümünden sonra The Best of Myles, The Hair of the Dogma, Further Cuttings from Cruiskeen Lawn ve At War adlı kitaplarda bir araya getirildi. Ölümünden birkaç yıl önce tekrar roman yazmaya başladı ve 1962’de The Hard Life (Zor Hayat), 1964’te The Dalkey Archive (Dalkey Arşivi) adlı romanları basıldı. 1 Nisan 1966’da Dublin’de öldü.
Türkçeye Çevrilen Yapıtları
Romanları:
Üçüncü Polis (2011), Dalkey Arşivi (2012), Ağaca Tüneyen Sweeny (2014), Zor Hayat (2017)
(Yapıtlarının tümü Everest Yayınları tarafından yayonlanmıştır.)
Yazar ve kitapla ilgili yazılar:
*
"Onur Uludoğan, Flann O'Brien'in Dalkey Arşivi adlı kitabı üzerine yazdı"
Onur Uludoğan, Edebiyat Haber, 23 Mart 2012,
*
"Grup Üyelerinin kitaba dair değerlendirmeleri"
Gümüşlük Okuma Grubu Üyeleri, 12.01.2022
Bağlantılar:
* "Yazarın Vikipedi'deki sayfası"
* "Yapıtlarını yayınlayan Everest Yayınları'nın sitesindeki sayfası"
|
